Başvuru ve Değerlendirme Ölçütleri

DÖDAK, devlet veya vakıf üniversiteleri bünyesinde yabancı dil olarak Türkçe öğreten merkezlerde/birimlerde (TÖMER, DİLMER ve Türkçe hazırlık eğitimi veren diğer birimler) ulusal ve uluslararası standartların sağlanması için kurulan bir akreditasyon kuruluşudur. Akreditasyon sürecinin bir parçası olarak Dernek, Yükseköğretim Kurulunun beklenti ve ihtiyaçlarına uygun biçimde merkezlerin/birimlerin nitelikli Türkçe öğretimi gerçekleştirebilme kapasitesini gösteren kanıtlara odaklanmaktadır. Akreditasyon süreci; merkezlerin kurumsal kimliği, yönetim ve denetimi, öğrenme-öğretme süreçlerinin niteliği, akademik ve idari personelin yeterliliği, öğrenci memnuniyeti gibi konularda değerlendirmeleri içerir.

Her alan gibi dil öğretiminde de beklenti, ihtiyaç ve tercihlerin sürekli değiştiği göz önünde bulundurulduğunda, bunları karşılamakla sorumlu merkezlerin önemi de belirginleşmektedir. Bu kılavuz, yabancı dil olarak Türkçe öğreten merkezlerin/birimlerin, belirlenen standart ölçütlere uymasını ve bunları kendi kurum kültürüne yerleştirmesini sağlamak; öğrenme-öğretme süreçlerini bu ölçütler çerçevesinde yönetmesi, yürütmesi ve belgelendirmesine yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır.

Akreditasyon gereklilikleri başvuru ve değerlendirme ölçütleri olarak iki bölümde ele alınır.

1. Başvuru

1.1. Temel Başvuru Şartları

Akreditasyon başvurusu için merkezin/birimin;

1. devlet veya vakıf üniversiteleri bünyesinde kurulmuş olması,
2. dil öğrenme-öğretme faaliyetlerini resmî gazetede yayımlanan bir yönetmelik çerçevesinde yürütüyor olması,
3. en az iki yıldır yüz yüze eğitim-öğretim faaliyeti yürütüyor olması,
4. her yıl en az 30 uluslararası öğrenci kaydı alması,
5. mezun vermiş olması,
6. döner sermaye hesabının bulunması (yalnızca devlet üniversiteleri için),
7. yıllık akademik takvim ve öğretim programının olması,
8. dil öğrenme-öğretme faaliyetlerini ve idari süreçleri yürütüp yönettiği, kendi içinde özerk, kurumsal bir alana sahip olması,

ve bu şartları yerine getirdiğini gösterir kanıtları sunması gerekir.

Bir merkezin/birimin akreditasyonu veya yeniden akreditasyonu için başvuru, merkez/birim müdürü tarafından yapılır. Başvuru, bir yıl içinde yalnızca bir kez kabul edilir.

Başvuru sonrası ilgili merkeze/birime, başvurunun alındığına yönelik yazılı bir bildirim gönderilir. Başvuru bilgi ve belgeleri kontrol edildikten sonra, gerekli görülmesi durumunda Dernek tarafından başvuru sahibi ile iletişime geçilir.

Akreditasyon ölçütlerini karşılayan merkezin/birimin, kanıta ilişkin tüm belgeleri Derneğin ilgili kurulları tarafından belirlenmiş formatta hazırlaması gerekir. Kısmen hazırlanmış belgeler işleme alınmaz.

Akreditasyon başvurusu yılın ocak, nisan, ağustos ve aralık aylarında alınır. Ocak, nisan ve ağustos başvuruları aynı yıl içinde; aralık ayında yapılan başvurular ise takip edilen yılda sonuçlandırılarak ilgili merkeze/birime bildirilir. Akreditasyon başvurusunun yapıldığı yılın son gününe (31 Aralık) kadar başvuru sonucu, ilgili merkeze/birime bildirilir.

Belirlenen ölçütlerin karşılandığına ilişkin kanıtlar sunan ve dernek tarafından onaylanan merkezler/birimler, akredite edilir.

1.2. Akreditasyonun Reddi veya Askıya Alınması/İptali

Akredite edilen/edilecek merkez/birim;

1. kılavuzda belirtilen uygunluk koşullarını karşılamaz veya sürdürmezse,
2. art arda iki yıl boyunca eğitim-öğretim gerçekleştirmezse,
3. Yükseköğretim Kurulunun ve/ya Derneğin itibarını zedeleyen, kamuoyunun kabul edemeyeceği eylemlerde bulunursa,
4. kültürel çeşitliliğe ve duyarlılığa aykırı bir eğitim veya eylem gerçekleştirirse

Dernek, akreditasyon başvurusunu reddedebilir veya mevcut akreditasyonu askıya alabilir / iptal edebilir.

2. Değerlendirme Ölçütleri

Değerlendirme ölçütleri 8 boyutta ele alınmıştır. Bu boyutların her biri birbiri ile eşgüdümlü çalışmalı, birbirine bütünleşik olmalıdır. 

Tablo 1. DÖDAK Değerlendirme Ölçütleri

Ölçüt	Alt ölçüt/ler
1. Misyon	Kurumsal misyon belgesi
2. Yönetim ve Organizasyon	İdari yapı Görev, sorumluluk ve haklar ile ilgili bilgilendirme Performans değerlendirme Yönetimsel ve mali kapasite Kalite güvencesi Arşivleme
3. Dil öğrenme-öğretme süreçleri	Öğretim programı Öğretim materyalleri Programın süresi ve yapısı Öğretim süreci
4. Alt yapı, ortam ve olanaklar	Fiziki koşullar Donanım Acil durum ekipmanları
5. Öğretim elemanları	Mevcut öğretim elemanı niteliği ve gelişimi İşe alım ölçütleri
6. Öğrenci desteği ve hizmetleri	Öğrenci oryantasyonu Ders dışı faaliyetler Öğrenci danışmanlığı Özel gereksinimli öğrencilere yönelik hizmetler Öğrenci memnuniyeti
7. Ölçme ve değerlendirme	Ölçme ve değerlendirme uygulamaları Ölçme araçlarının / sınavların yapısı Sınav sonuçlarının belirlenmesi Öğrencilerin bilgilendirilmesi
8. Sürekli iyileştirme	Geri bildirim Süreçlerin değerlendirilmesi ve yenilenmesi

 

1. Misyon

1.1 Kurumsal misyon belgesi

1. Merkez/birim; işleyişini, politikalarını ve kaynakların kullanımını ortaya koyan kurumsal bir misyona sahiptir.

2. Yönetim ve Organizasyon

2.1. İdari yapı

1. Merkez/birim, ulusal mevzuata uygun olarak kurulmuştur ve faaliyetlerini buna uygun biçimde gerçekleştirmektedir.
2. Yönetim ve organizasyon yapısı, merkezin/birimin misyonuyla uyumludur ve misyonda belirtilen hedeflere ulaşmayı destekler.
3. Eğitime ilişkin gelişmeleri, merkezin/birimin misyonuna ve sunduğu öğrenme-öğretme faaliyetlerine yansıtan stratejik bir yönetim yaklaşımı vardır.
4. Merkezin/birimin faaliyetlerini destekleyen etkili idari yapılar vardır. İş ve işlemler için süreç tanımlamalarını içeren prosedürler mevcuttur.

2.2. Görev, sorumluluk ve haklar ile ilgili bilgilendirme

1. Merkez/birim, yöneticiler ve öğretim elemanlarının görev ve sorumluluklarını yazılı olarak ortaya koyan; zamanında, adil, sistematik ve etik biçimde yerine getirmelerini sağlayan güncel ve erişilebilir bir iş tanımına sahiptir.
2. Öğretim elemanları, işe alım sırasında veya sonrasında çalışma koşulları değiştiğinde yazılı olarak bilgilendirilir.
3. Merkezin/birimin tüm çalışanları, ulusal ve kurumsal mevzuata ve ihtiyaçlara uygun, adil çalışma koşullarına sahiptir.
4. Merkez/birim; yöneticiler, öğretim elemanları ve diğer personel için gereken mesleki gelişim faaliyetlerini tanımlar, destekler ve teşvik eder.
5. Merkez/birim yönetimi, merkezin/birimin hedeflerine ulaşması için çalışanlarla iletişim ve istişare kültürüne sahiptir. Kurum içi iş birliğini geliştiren olumlu ilişkileri teşvik eder.
6. Merkez/birim yönetimi ile öğrenciler ve diğer paydaşlar arasında iletişim ve istişare kültürü vardır.
7. Şikâyet, talep ve disiplin prosedürleri bulunmaktadır ve hem öğrenciler hem de personel tarafından bilinir.
8. Sözleşmeli personel için sözleşme örneği mevcuttur.
9. Yasal değişmelerin olması durumunda çalışanların bilgilendirilmesini sağlayan kurum içi iletişim mekanizmaları bulunmaktadır. 

2.3. Performans değerlendirme

1. Merkez/birim, değerlendirmeye yönelik performans ölçütleri ve prosedürleri net bir şekilde yazılı olarak açıklar. Belirli aralıklarla, adil ve objektif biçimde program veya kurumsal hedeflere ulaşmakla ilgili performans değerlendirmeleri yapar ve sonuçları yazılı olarak açıklar.
2. Merkezdeki/birimdeki düzenli ders takipleri ve paydaş değerlendirmelerinden elde edilen sonuçlar, kurumsal performansı artırmak amacıyla kullanılır.

2.4. Yönetimsel ve mali kapasite

1. Merkez/birim, yabancı dil olarak Türkçe öğretimiyle ilişkili diğer kurum ve kuruluşlarla resmî bağlantılar kurmuştur ve bunu gerekçeleriyle açıklar.
2. Merkezdeki/birimdeki yönetici ve personel pozisyonları yeterli sayıdadır ve yeterli eğitim, öğretim ve deneyime sahip bireylerden oluşur.
3. Mali durum, program, öğrenci, personel ve sözleşme kayıtları; güncel, erişilebilir, eksiksiz ve güvenli olarak tutulur. Kayıtlar, etik ve yasalara uygun biçimde oluşturulur ve saklanır.
4. Merkez/birim; öğrencilere, personele ve sözleşmeli taraflara karşı yükümlülükleri yerine getirmek için yeterli mali kaynaklara sahiptir.

2.5. Kalite güvencesi

1. Merkezin/birimin toplam kaliteye yönelik prosedürleri mevcuttur, tüm paydaşlar için geçerli güvence tanımları yapılmıştır. 

2.6. Arşivleme

1. Merkezin/birimin bir arşivi bulunmaktadır. Veriler, kişisel verilerin korunmasıyla ilgili kanun, yönetmelik ve yönergelere uygun olarak depolanır.
2. Merkezin/birimin bilgi ve belgelerin taşınması ve imhasında temel aldığı prosedürler mevcuttur.
3. Merkez/birim, öğrencilere ilişkin resmî kayıt belgeleri ile ölçme değerlendirme uygulamaları kapsamında gerçekleştirilen dijital ve basılı dokümanları yasal mevzuat çerçevesinde saklar.

3. Dil Öğrenme-Öğretme Süreçleri

3.1. Öğretim programı

1. Merkezin/birimin, yıllık, seviye ve becerilere uygun bir öğretim programı vardır.
2. Merkezin/birimin takip ettiği dil öğretim programı ile kullanılan yaklaşım ve yöntemler, misyonuyla uyumlu olup hedeflere ulaşmak ve öğrenci ihtiyaçlarını karşılamak için uygundur.
3. Öğretim programında dil becerilerine uygun bir ders dağılımı yapılmıştır.
4. Merkez/birim, öğrencilerin Türkçe öğreniminde sürekli gelişimini sağlayacak, nitelikli, tutarlı ve etkili öğrenme fırsatları sunar.

3.2. Öğretim materyalleri

1. Öğretim materyalleri, dersin amaçlarına uygun ve destekleyicidir.
2. Öğretim süreci; güncel, erişilebilir teknolojik araçlar ve kaynaklarla zenginleştirilir ve sürekli geliştirilir.

3.3. Programın süresi ve yapısı

1. Akademik takvim, yıllık kurs sayısına, ilgili dönemdeki kursların düzeye göre dağılımlarına, sınav tarihlerine, her bir kursun kaç hafta süreceğine ve haftalık ders saatlerine yönelik bilgileri kapsar.
2. Merkez/birim; akademik takviminde, dil düzeylerine uygun olarak asgari ders saatlerini aşağıda yer alan tablodaki gibi düzenler.

Tablo 2. Dil Düzeyleri İçin Belirlenen Asgari Ders Saatleri

Düzey		Ders saati
Temel kullanıcı düzeyi	A1	En az 150 saat
	A2	En az 150 saat
Bağımsız kullanıcı düzeyi	B1	En az 175 saat
	B2	En az 175 saat
Yetkin kullanıcı düzeyi	C1	En az 200 saat

3.4. Öğretim süreci

1. Ders işleniş süreci dil düzeyine uygun yaklaşım, yöntem ve tekniklere göre yapılandırılmıştır.
2. Ders işleniş süreci dil becerilerine uygun olarak tasarlanmıştır.
3. Öğretim elemanları mesleki temsil açısından yeterlidir.

4. Altyapı, Ortam ve Olanaklar

4.1. Fiziki koşullar

1. Merkez/birim, dil öğrenme-öğretme sürecinin gerektirdiği fiziki koşullara sahiptir.

4.2. Donanım

1. Merkez/birim, eğitim hedeflerine ulaşılmasını destekleyen; öğrenciler, öğretim elemanları ve yöneticiler tarafından erişilebilen imkânlara ve donanıma sahiptir.
2. Merkezdeki/birimdeki tüm elektronik ve elektronik olmayan araç ve gereçler, kolayca erişilebilir, kullanılabilir ve bakımlıdır; elektronik bağlantı güvenilirdir.

4.3. Acil durum ekipmanı

1. Merkezde/birimde öğrencilerin, öğretim elemanlarının ve diğer çalışanların sağlığını korumak ve güvenliğini sağlamak için düzenlemeler bulunmaktadır.
2. Merkezde/birimde acil durum prosedürleri oluşturulmuş, kurum içinde buna yönelik işaretler, levhalar uygun yerlere yerleştirilmiştir.
3. Merkez/birim, ilgili diğer birimlerin (iş sağlığı ve güvenliği birimi gibi) görevlileriyle iş birliği yapmaktadır.

5. Öğretim Elemanları

5.1. Mevcut öğretim elemanı niteliği ve gelişimi

1. Merkezdeki/birimdeki yöneticilerin ve öğretim elemanlarının deneyimleri, sorumluluk aldıkları alan için uygun ve yeterlidir.
2. Merkezdeki/birimdeki tüm çalışanların mesleki gelişimlerinin sürekliliğini sağlamak için resmî bir plan ve program bulunmaktadır.

5.2. İşe alım ölçütleri

1. Öğretim elemanlarının ve idari personelin seçiminde göz önünde bulundurulan ölçütler vardır.

6. Öğrenci Desteği ve Hizmetleri

6.1. Öğrenci oryantasyonu

1. Merkez/birim, yeni gelen öğrencilerin kuruma, topluma ve fiziksel çevreye uyumunu desteklemek; sağlık ve güvenlik konularının yanı sıra göçmenlik düzenlemelerini ve prosedürlerini anlamalarına yardımcı olmak amacıyla oryantasyon çalışmaları yapar.
2. Öğrencilerin kayıt, devam, dil düzeyleri veya kurs ve çalışma programının yapısını; sürekli ilerleme ile ilgili politikaları anlamalarını sağlamayı amaçlar.
3. Öğrenciler, dil edinimleri ve öğrendiklerini kullanma fırsatları sunan sosyal ve kültürel etkinliklere erişebilirler.

6.2. Ders dışı faaliyetler

1. Merkez/birim tarafından gerçekleştirilen öğretim programı dışındaki faaliyetlerin (kültürel etkinliklere katılım, seminer, bilgilendirme toplantıları vb.) koşullarını yönetmek ve değerlendirmek için etkili sistemler vardır.

6.3. Öğrenci danışmanlığı

1. Merkez/birim, öğrenim süreci boyunca öğrencilere akademik ve idari danışmanlık sunmaktadır.

6.4. Özel gereksinimli öğrencilere yönelik hizmetler

1. Merkez/birim, özel gereksinimli öğrencilerin öğrenme-öğretme sürecini kolaylaştıracak fiziki koşullara sahiptir.  
2. Merkez/birim, özel gereksinimli öğrencilerin sınavlarında gerekli personel ve materyal temini sağlamaktadır.

6.5. Öğrenci memnuniyeti

1. Merkez/birim, öğrencilere resmî olarak dilek, şikâyet ve önerilerini bildirecekleri imkânlar sunar.
2. Merkez/birim, öğrencilerin dilek, şikâyet ve önerilerine ilişkin kayıtları değerlendirerek geri bildirim ve çözümler sunar.

7. Ölçme ve Değerlendirme

7.1. Ölçme ve değerlendirme uygulamaları

1. Merkezin/birimin, kur atlama ve belgelendirme ile ilgili süreç ve ölçütleri açıkça ifade eden bir sınav yönergesi vardır.
2. Merkez/birim, kabul şartlarına uygun ve öğrencilerin düzeylere göre sınıflandırılmasını sağlayan bir yerleştirme sistemine sahiptir.
3. Ölçme ve değerlendirme faaliyetleri öğrenmeyi teşvik eder ve öğrencilere dil yetkinliklerini nasıl geliştirecekleri hususunda geribildirim ve rehberlik sağlamak için kullanılır.
4. Ölçme ve değerlendirme faaliyetlerinin amaca uygun devam etmesini sağlayan düzenli gözden geçirme ve değerlendirme sistemleri vardır.
5. Ölçme değerlendirme uygulamalarında özel gereksinimli öğrenciler için destek verilir.

7.2. Ölçme araçlarının / sınavların yapısı

1. Sınavlar, Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni’nde belirtilen düzeyler ve yeterlilikler göz önünde bulundurularak dört temel dil becerisini kapsayacak biçimde gerçekleştirilir.
2. Sınav evrakında sınavın amacı, hedef kitlesi, içeriği, bölümleri ve puanlamasıyla ilgili açıklamalar yapılır.
3. Sınavların hazırlanması aşamasında görevli uzmanların seçiminde dikkat edilen ölçütler vardır.

7.3. Sınav sonuçlarının belirlenmesi

1. Sınav sonuçlarının geçerli ve güvenilir olduğunun kanıtlanması için analizler yapılır, analizler yapılır, analizler ile ilgili kapsamlı raporlar hazırlanır.
2. Üretime dayalı becerilerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere araçlar hazırlanmıştır (dereceli puanlama anahtarı vb.).
3. Üretime dayalı becerilerde değerlendiriciler arası tutarlılığı sağlamaya yönelik prosedürler vardır.

7.4. Belgelendirme

1. Merkez/birim, öğretim programı kapsamında öğrencilerin başarı durumlarını yazılı olarak belgeler.
2. Merkezde/birimde yapılan her bir sınav için öğrencilerin ilgili düzeyde asgari %70 oranında başarı puanı alması gerekir.
3. Öğrencilere verilen belgeler ve sertifikalar, öğrencilerin dil düzeyleri, dersin amaçları ve içeriği doğrultusunda gösterdikleri başarıları ayrıntılı olarak ortaya koyar.
4. Merkezin/birimin başka merkezlerden/birimlerden alınmış belgelerin kabulü için belirlenmiş ölçüt ve prosedürleri vardır.
5. Öğretim süreci dışında yapılan (kurumlar arası protokoller, çeşitli kişisel veya grup halindeki başvurular vb.) sınavların içeriği ve uygulanış biçimi ölçme ve değerlendirme ilkelerine uygundur.

7.5. Öğrencilerin bilgilendirilmesi

1. Öğretim süreci sonunda uygulanan sınav sonucunun temsil ettiği düzeyi açıkça gösteren yazılı belge hazırlanır ve öğrencilerle paylaşılır.
2. Öğrenciler, merkezde/birimde katıldıkları sınavın türüne uygun olarak sonuçlar hakkında uygun zaman aralığında bilgilendirilir.
3. Merkezde/birimde uygulanan sınavın türü ne olursa olsun sınavlarla ilgili itirazlar titizlikle değerlendirilip ilgili öğrenciler bilgilendirilir.
4. Merkez/birim, başka merkezlerin/birimlerin düzenlediği belgelerle ilgili iş ve işlemleri gösteren prosedür ve yönergelere sahiptir.

8. Sürekli İyileştirme

8.1. Geri bildirim

1. Merkez/birim; öğrenci, personel ve paydaşların öğrenme deneyimlerinin bütün yönleriyle ilgili geri bildirim vermelerini sağlayan prosedürlere sahiptir ve bu geri bildirimler sürekli gelişimi sağlamak için kullanılır.

8.2. Süreçlerin değerlendirilmesi ve yenilenmesi

1. Değerlendirme, yansıtma ve eylem yoluyla kalite kültürünü ve öğrenci deneyimlerinin bütün yönlerini geliştirmek amacıyla sistem ve yöntemler vardır. Bu sistem ve yöntemler süreçlerin yenilenmesi için kullanılır.